Sağlık
SAĞLIĞIN DÜŞMANI OBEZİTE
Yazar: Aleyna Aydemir
Editör: nn ttt
SAĞLIĞIN DÜŞMANI OBEZİTE
Günümüzün ciddi sorunlarından biri olan obezite, vücuttaki yağsız kütlenin kas kütlesine oranla aşırı derecede artmasına denir. Aynı zamanda kişinin enerjiyi fazla alıp az kullanması sonucu oluşan beraberinde sekonder hastalıkların da oluşmasına zemin hazırlayan metabolik bozukluk olarak da tanımlamak mümkün. Obezite bir halk sağlığı sorunudur. Toplumun 3 kişiden 1’i obezite ile karşı karşıya kalmaktadır.
Obezite Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından Beden Kütle İndeksi (BKİ) yöntemine dayandırılarak sınıflandırılmıştır. Kişinin boya göre vücut ağırlığı kullanılarak yapılan bu yöntem oldukça pratik ve kolay uygulanabilir. BKİ değeri 30 kg/m2 üzerinde olan kişiler obez sınıflamasına girmektedir. Sadece BKİ sonucuna bakılarak kişinin obez ya da obez değil şeklinde yorum yapılması doğru olmayabilir bunun için ayrıca kadın ve erkek bireylerin deri kıvrım kalınlıkları, bel çevresi, bel/boy oranı, bel kalça, boyun çevresi kısacası adipoziteyi etkileyen etmenlere de bakmamız lazım. Çocuklarda BKİ yerine daha çok vücut ağırlığı-boy, yaş-boy, yaş-vücut ağırlığı z skor değerlerine göre gelişim ve obezite değerleri hakkında yorum yapılabilir. Yetişkin erkeklerde bel çevresinin 102 cm’den kadınlarda 88 cm’den fazla olması, boyun çevresinin erkeklerde 42 cm’den fazla kadınlarda 38 cm’den fazla olması başta Kardiyovasküler Hastalıklar olmak üzere Hipertansiyon, Diyabet, İnsülin direnci ve Kanser oluşturma riskini de arttırır. Obezite diyetle alması gerekenden fazla enerji almasıyla oluşurken fiziksel aktivite de obezitenin oluşmasında oldukça önemlidir. Son yıllarda gelişen teknolojiyle azalan fiziksel aktiviteyle birlikte endüstrileşen ülkelerde obeziteye daha sık rastlanılıyor. 2016 yılında 1,9 milyardan fazla yetişkinin aşırı kilolu olduğu saptanırken 650 milyon kişinin de obez olduğu saptanmıştır. Bu verilerin, son otuz yıl içerisinde gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde hızla artması bekleniyor. Obezite oluşumunu etkileyen diğer bir etken uykudur. Uyku kalitesi de obezite gelişimi açısından oldukça önemlidir. Günlük ortalama 6-7 saat uykunun obezite riskini azalttığı bildirilmiştir. Yaş, eğitim düzeyi , alkol ve tütün kullanımı, gelenek ve görenekler, gelir durumu yaşanılan coğrafi konum ve gelişmişlik düzeyi de obezite oluşumunu etkileyen faktörlerdir.
Türkiye’de ve dünyada obezite görülme sıklığı her geçen gün artmaktadır. Gelişmiş, gelişmekte ve gelişmemiş ülkelerde son 10 yıl içinde ciddi bir şekilde artmıştır. Özellikle 1-5 yaş arası denilen çocukluk çağı obezitesi ileri yetişkinlik dönemlerinde birçok kronik hastalığın oluşmasına zemin hazırlamaktadır. Adolesan grup için de durum aynı.
Yetersiz beslenme ve dengesiz beslenmeye bağlı olarak bodurluk ile karşı karşıya kalma, okul başarısında azalma, hayat kalite standartlarında düşme gibi birçok olumsuzluk meydana gelmektedir. Uluslararası ve ulusal gelir dağılımı da obezite görülme sıklığında oldukça etkili bir nedendir. Son 10 yılda MONICA (DSÖ tarafından yürütülen Kardiyovasküler Hastalıkta Belirleyicilerin ve Eğitimlerin Çokuluslu İzlenmesi adında bir çalışma) verileri dahilinde obezite %10-30 oranında artış göstermiştir. Yayınlanan DSÖ Avrupa Bölgesi Obezite Raporu verileri dahilinde kadın bireylerde fazla kilolu ve obezite olma durumu erkek bireylere göre daha fazla olmakla beraber erkek bireylerde de obezite görülme sıklığı her geçen gün artmaktadır. Avrupa Bölgesi olarak bakıldığında yetişkinlerde fazla kilolu olma veya obez olma durumu %59’dur. Yine bu verilerde en yüksek obezite görülme oranının Türkiye olduğu görülmektedir. Her 3 çocuktan biri obez veya fazla kilolu iken her 10 çocuktan 1’i obez olduğu saptanmıştır.
Durum bu kadar korkutucu iken obeziteye karşı en güçlü silahımız sağlıklı ve dengeli beslenmek olmalı. "HER ŞEYİN BAŞI SAĞLIKLI VE DENGELİ BESLENMEK" diyerek günlük almamız gereken makro ve mikro besin ögelerini doğru kaynaklardan tercih etmeliyiz. Son günlerde popüler olan batı tarzı beslenme modelinden kaçınmalıyız. Fiziksel aktivite düzeyini arttırarak obezite oluşumunu engelleriz.
